Öncü bir denizcinin rotasında viyalamak

Sadun Boro’dan bahsediyorum. Türkiye’de amatör denizciliğin rotasını 1965 yılında giriştiği dünya seyahati ile çizen bir deniz ve doğa âşığından. 5 Haziran 2015 sabahı sonsuzluklar okyanusuna uğurladığımız Anadolu’nun ilk yelkenci dünya gezgini, Türklerin öncü “Primus Circumdedisti” denizcisi, Türk amatör denizciliğinin Kutup Yıldızı, Mavi Uygarlık rotasının usta kaptanı, çevre dostu, Sadun Boro’yu, onun doğum günü olan 1 Kasım 2016 günü direktörlüğünü yürütmekte olduğum Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu (KÜDENFOR) bünyesinde Rahmi Koç Müzesi’nde icra ettiğimiz çalıştayda andık.

Kurulduğu 4 Aralık 2015 tarihinden sonra denizcilik alanında akademik/bilimsel yaklaşımlar geliştirerek, “halkımız ve devletimizle denizcileşmek’’ idealine hizmet etmek prensibiyle yapılan seri çalıştayların altıncısı olan “Sadun Boro Rotasında Türk Amatör Denizciliğinin 21. Yüzyıl Vizyonu” başlıklı çalıştayda Türk amatör denizciliğine katkı sağlayan tüm paydaşları bir araya getirdik.

130 katılımcı ile icra edilen çalıştaya başta Sadun Boro’nun eşi Oda Boro ve kızı Deniz Kısmet Polat olmak üzere Türk Amatör denizciliğinin öncü dünya gezginleri katıldı. 1932-1936 yılları arasında 5 metrelik branda bir yelkenli ve kürekli sandal ile Akdeniz’i dolaşan ilk gezginimiz Mustafa İhsan Denizaşan’ın kızı Nevin Ersoy Denizaşan; tüm okyanusları kürekle aşarak Guinness Rekorlar kitabında dört ayrı rekor unvanına sahip okyanus kürekçimiz Erden Eruç’un babası Cemal Eruç; yelkenli bir tekne ile dünya turu yapan Ekrem İnözü, Osman Atasoy, Zuhal Atasoy, Haluk Karamanoğlu, Deniz Karamanoğlu, Derin Karamanoğlu, Kristina Karamanoğlu, Özkan Gülkaynak ve Antarktika’ya yelkenle giden ilk kadın denizcimiz Sibel Karasu ve Türk medyasında amatör denizciliğin öncülüğünü yapan Hürriyet Gazetesi eski genel yayın yönetmenlerinden ve Sadun Boro dünya seyahatinin medya sponsoru Necati Zincirkıran, eski Deniz Kuvvetleri Komutanlarından Emekli Oramiral Özden Örnek katılımcılar arasında yerlerini aldılar.

Kendisi de bir amatör denizci ve yelkenli ile dünya gezgini olan Koç Holding A.Ş. Şeref Başkanı Rahmi M. Koç’un mesajı ile başlayan çalıştayda birinci oturumda Sadun Boro’nun Amatör Denizcilik ve Çevre Yaklaşımı ele alındı. İkinci oturumda Türk Amatör denizciliğinin Barınma, Bayrak ve Bağlama Kütüğü Sorunları; üçüncü oturumda Amatör Denizciliğin Eğitim/Ehliyet ve Çevre Sorunları (Mavi Kart Uygulaması) ve son oturumda Amatör Denizciliğimizin 21. Yüzyıl Vizyonu ele alındı.

Çalıştayda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’ndan katılan temsilciler ile tüm sorun alanlarının kamu temsilcileri ile derinlemesine ve karşılıklı tartışılmasına olanak sağlandı. Geleceğe yönelik kısa, orta ve uzun vadede alınması gereken pratik, uygulanabilir, denetlenebilir, basit, etkin ve ekonomik çözüm önerileri geliştirildi.

BAYRAK SORUNU

Çalıştayda Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Deniz ve İç Sular Düzenleme Genel Md. vekil Kaptan Okay Kılıç’ın “önümüzdeki haftalarda amatör denizciliğin geliştirilmesine yönelik çok önemli kararların açıklanacağı” beyanı katılımcıları ziyadesiyle mutlu etti.

Halen sekiz kişiye bir otomobil ancak 2 bin 514 kişiye bir amatör denizci teknesinin düştüğü ve hak ettiği denizcileşme idealine kavuşamayan ülkemizde, amatör denizciliğin ekonomik yeteneklerimiz, çevre ve doğa ile uyumlu şekilde geliştirilmesi gerekiyor.

Çalıştayda tartışılan konuların başında bayrak sorunu vardı. Yerli üreticiyi korumak adına özel teknelere maliyetinin yüzde 27,44’üne varan vergi konması yabancı bayrağa geçişin ana nedenlerinden. Bu nedenle geçen yıl 8 bin adet Türk sahipli tekne yabancı bayrakta ısrar etti.

Artık ülkemizde amatör denizciliğin lüks bir sektör olarak algılanması değişmelidir. KDV, ÖTV gibi yüksek vergilendirme Türk vatandaşlarının maalesef son 20 yılda kendi ve dünya denizlerinde yabancı bayrakla dolaşmasına neden oldu. Diğer yandan Bağlama Kütüğü mecburiyeti, MTV, 2009 yılında çıkan Harç ve Ruhsatname zorunluluğu ile yıllık vize yaptırılması ve süresinin aşılması durumunda yüksek faiz ve cezaya tabii olunması da amatör denizciliğin gelişiminin caydırılmasına neden oluyor.

Bağlama ve barınma ayrı bir sorun. Türkiye de 80 marina mevcut. Bu sayı gelecek beş yılda yüzde 100 artabilir. Ancak marinalarımız Avrupa’nın en pahalıları arasında. 20 bin Euro’ya 11 metrelik yelkenli bir tekne alınabilirken, bağlama masrafı marinalarda yıllık ortalama 3 bin ila 9 bin Euro arasında değişmekte. Bu nedenle Amatör Denizci Barınağı adı altında pratik çözümler üretilmesine ihtiyaç vardır.

MAVİ KART

Amatör denizciliğin önüne son yıllarda çıkan bir engel de “Mavi Kart” uygulaması. Dünya denizlerinde bir ilk olan bu uygulama aslında çok iyi bir vizyona sahip. Sorun yeteneklerle uygulama pratiğinin örtüşmemesi. Yacht Türkiye Dergisi yazarlarından Sayın Ali Boratav’ın ciddi ve titiz analizi, çalıştay sırasında mavi kart uygulamasında karşılaşılan sorunları analitik yaklaşımla, objektif bir şekilde ortaya koydu. (Söz konusu çalışma çalıştayın diğer sunumları ile birlikte http/ kudenfor.ku.edu.tr adresinde bulunabilir.)

Sorun kıyılarımızdaki atık toplama araç ve depolama kapasitesi ile atık toplama usullerinin geliştirilmesidir. Bu bağlamda, çalıştay, Çevre Bakanlığı Mavi Kart Uygulama Koordinatörü, Sahil Güvenlik Hukuk İşleri Temsilcisi ve amatör denizcileri bir araya getirip, uygar bir tartışma ortamı sağlayarak, bir yanda denizlerimizi korurken, diğer yandan amatör denizciliğimizin yüksek cezalarla caydırılmasının önlenmesi için alternatifler geliştirmeye çalıştı.

Sadun Boro böylece yaş gününde kapısını açtığı ve ömrünü adadığı Türk amatör denizciliğinin geleceğinin tartışılmasına manevi varlığı ile vesile oldu. Onun mümtaz ismi KÜDENFOR’un her sene aynı tarihte yapacağı amatör denizcilik çalıştayları ile birlikte anılmaya devam edecek. Kısmet yelkenlisinin de bulunduğu Rahmi Koç Müzesi onun rotasında dünya gezgini yelkencileri ve amatör denizcileri bir araya getirmeye devam edecek.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.