“Asıl Dubrovnik kıbleye karşı, deniz kıyısında büyük bir kaledir. O kalenin önünde yedi kulaç suda sandık batırmışlardır1. Bu sandıklar sayesinde liman olmuştur. Büyük barçalar girip çıkarlar.”
İşte böyle tatlı tatlı girer söze Piri Reis ve başlar Dalmaçya’nın3 incisi, bugün Dubrovnik diye bilinen kenti ve kıyılarını anlatmaya. Girer de, daha ilk cümlede bilmeyenin kafası karışır. Başlıkta “Dubrevonik”, arkasından “Raguza” diyor. Üstelik onu da “Raguza Nova-Raguza Vane” diye ikiye ayırıp hemen arkasından, “önce Eski Raguza’yı anlatalım ki, eserin izlediği rotaya uygun olsun.” diyor. Reis kendi bildiklerini cümle âlem de bilir sanıyor. Önce şu “rotaya-tertibine uygun” konusunu çözelim. Piri Reis, Kitab-ı Bahriye’de Adriyatik kıyılarını anlatırken, kıble-yıldız ve keşişleme-karayel rotasını izlemektedir. Bu kıyıları dolaşırken tam da bu rota üzerinde, yazdığı sırayla dolaşmış olması uzak olasılıktır. Herhalde amcası Kemal Reis’le ve daha sonra kendi başına korsanlık yaparken, pek de öyle sıra izleyememiştir. Ama yazarken böyle yapmış. O nedenle de önce, bugün herkesin Dubrovnik diye bildiği kaleyi değil onun kıble-keşişlemesine düşen “Eski Raguza’yı anlatalım” diyor. Biz de sırayı bozmayalım vesselâm. Ama daha önce şu Dubrevonik (Dubrovnik)- Raguza bilmecesine bir göz atalım. Yunan ve Roma dönemlerine geleceğiz ama yakın tarihte Dubrovnik, “Raguza” veya “Ragusa” olarak bilinirdi. Raguza, bugün Bosna Hersek’in başkenti olan Saraybosna’dan; oradan, bugün Sırbistan’da Müslüman Boşnakların yaşadığı Sancak bölgesinin başkenti Yeni (Novi) Pazar’a uzanan ve nihayet Selanik’ten geçerek İstanbul’da biten çok önemli ve işlek bir ticaret yolunun başlangıç noktasıydı. Saraybosna’nın çarşısını, (Baş Çarşıya) ve onun küçük bir örneği olan, Yeni Pazar çarşısını (Eski Çarşıya) görmüşseniz bu çarşılar size, bu ticaret yolunun, zamanında ne denli önemli olduğu hakkında bir fikir verir. Raguza-İstanbul ticaret yolu bir alay nedenle eski önemini yitirince, İstanbul ve Selanik dışındaki bu kentler de sönüp gitmişlerdir.
“İmdi bu Eski Raguza bir kal’edür. Başka sefer ider gemileri vardır. Mezkûr şehri Dubrevonik beyi zabt ider.” Devamı Ocak 2019 sayımızda…
