“Mezkûr adaya Rûm dilinde Tilo, Efrenç dilinde Piskobiye dirler” diye girer söze Piri Reis, Tilos Adası’nı anlatırken. Ada’nın Türkçe adı, “İleki”dir. Adaya Yunanlar bugün de Tilo derler. Piskobiye adı ise günümüz İtalyancasındaki “Piscopi”den geliyor. Peki, Reis 1500’lü yıllarda bunu nereden biliyormuş? Demek ki bugünün İtalyanları gibi Reis zamanının Venedik ve Cenevizlileri de adaya bu adı vermişler. Bunu da böyle açıklamış olalım vesselam.

İleki Adası, İncirli Adası’ndan gelirken, birbirinin üstüne abanmış, sıra sıra yüce dağlar gibi görünür. Bunda şaşılacak bir durum yoktur çünkü Reis de Kitab-ı Bahriye’de adayı anlatırken daha ikinci cümlesinde, “Her tarafı sarp kayalu dağlardur” der. Bu coğrafyadan en çok da bizim Umur Reis rahatsız olmuştur ki bir tarafı dağ, bir tarafı sonsuz uçurum dağ yollarında Piri Reis’in tarif etiği kaleleri ararken arabayı uçurumun çok yakınından, eski günlerin rallici alışkanlığı ile sürdüğüm için beni boğazlaya yazmıştır! Maazallah iki kale uğruna bunca yıllık arkadaşlığımız sona erecek, Kitab-ı Bahriye seyri de yarım kalacaktı.

İleki Adası, İstanköy ile Rodos arasına kalan dört büyük adadan birisidir. Zaten geçmişi de Rodos ile yakından bağlantılıdır. Piri Reis adayı kalelerden başlayarak anlatırken, dört kaleden söz eder. Bunlardan ikisinin çok önceden beri harap durumda olduklarını yazar. “Mezkûr evvelden harabdur (Bunlar eskiden haraptır). Yıldırım ırmuş, harâb itmüşdür” der. Diğer iki kale için ise, “Rodos kâfirlik iken mamur idi. Rodos fethi ma’lûm olıcak, kimi Rodos’a kaçdılar kimisi dahî İstanbul’a sürüldü” diyerek, Rodos’un fethedildiği duyulunca Tilos halkının adayı terk ettiklerini anlatır. “Şimdiki halde birkaç kâfirler varmışlar, adanın bağlarından sebeblenürler” diyerek, son noktayı koyar.

İleki Adası’nın Rodos bağlantısı burada da bitmez. Kanuni 1522 yılında Rodos seferine çıkar. Saint John Şövalyeleri’nin Doğu Akdeniz’deki korsanlık etkinliklerine son vermeye kararlıdır. O Rodos’u kuşatadursun, 4 Eylül günü, İleki Adası’nın Kara Mahmud Reis tarafından zaptı haberi gelir. Gelir ama Kara Mahmud Reis de kuşatma sırasında başına isabet eden bir kurşunla orada şehit düşer. Piri Reis Kitab-ı Bahriye’yi Kanuni’ye 1525 yılında sunduğuna göre, İleki ve
İncirli son gittiği veya daha önce korsan olarak vurduğu adalardan olmalı. Devamı Aralık 2015 sayımızda…