Yatlarda uyuma alanları yat sahibi, misafir, kaptan ve mürettebat kabinleri olmak üzere kullanıcıların özellikleri dikkate alınarak ayrı ayrı mekânsal değerlendirmeler yapılır. Hem konum hem de içerik olarak ayrı kriterleri olsa da, ana amaç temel fonksiyon olan dinlendirici uykuyu sağlayan mekânlar oluşturmaktır. 

atlarda kişiye özel alanların başında yat sahibine özel tasarlanan kamara ve içerdiği alt mekânlar gelir. Yat sahibinin kamarası sadece uyuma işlevine yanıt veren bir yatak odası ölçeğinden daha da ötesini barındırmaktadır. Elbette ki ana işlev uyuma ve dinlenme gibi görünse de, yat sahibinin özel istek ve ihtiyaçlarını karşılayacak donatıları da sunması beklenir. Her bireyin gün içinde belli sürelerde kendi zaman geçirmeye ihtiyacı vardır. Profesyonelce tasarlanmış bir yatın iç mekânlarında bilhassa kişisel alanlarda bireyin doğasından gelen psikolojik ihtiyaçlarına ve karakteristik özelliklerine duyarlı olunmalıdır. Bu ihtiyaçlar karşılanmadığında birey farkında olmadan yorgunluk ve stres yaşar. Bu görünmez kurala göre tasarlanmış, kullanıcının sağlıklı düşünmesini, mekândan mutluluk duymasını ve kişiyi başkalarıyla daha iyi ilişki kurmaya hazırlayan sakinleştirici bir etkiye sahip mekânlara ben “çoğaltan yalnızlığın mekânları” diyorum. Bir yat sahibinin kamarası da en az uyuma, dinlenme, temizlenme temel ihtiyaçlarının ötesinde, kullanıcıyı yenileme ve güçlendirme işlevlerini karşılamalıdır. Dünyadaki lüks tanımları değişiyor. Görünür olmasından ziyade deneyimlenen ve algıda yer eden farklılıklar en yüksek lüks derecesini oluşturacaklar. Bunun için de özellikle en uç noktada beklentilerle yaratılacak yat iç mekânlarının tasarım, detay, kişiye özel uygulamalarında görülmek istenecek. 

YORGUNLUK FAKTÖRÜ

Yat kullanıcısının psikolojik konforunu etkileyen önemli bir faktör yorgunluktur. Birçok insan yorgunluktan mağdur olsa da, insanlar bu durumdan farklı şekillerde etkilenir. Kimi zaman ise nedenlerini kendileri tanımlayamazlar. Yorgunluk, problem çözme yeteneğinde azalma, risk alma oranında artış, gecikmeli reaksiyon süresi, huysuzluk ve dikkatsizlik olarak belirti verebilir. Yorgunluk insanın güç, hız, koordinasyon ve denge gibi fiziksel yeteneklerini etkiler; kötü uyku kalitesi, uyku yoksunluğu, fiziksel/zihinsel efor, duygusal stres, sirkadiyen ritimlerinde kesinti ve kötü fiziksel durum ile sonuçlanabilir. Yapılan çalışmalarda, yorgunluğun deniz üzerindeki mekân kullanıcılarının deniz mekânlarına ilişkin endişelerinin başında geldiği tespit edilmiştir.

DEVAMLILIK

Yatların kamaralarında iç mekân tasarımı, işleve uygun yapı oluşturmanın yanında, insanların bulundukları mekânlarda uygun fiziksel ve psikolojik ortamı oluşturmayı amaçlar. Bir uyuma mekânında fiziksel mekân performansının değerlendirilmesinde, insan ölçeğine duyarlılık, yeterli alan ve donanım içermesi, aydınlatma, havalandırma ve akustik rol oynar. İşlevsel verimlilik, psikolojik ihtiyaçların mekânsal plan ile desteklenme derecesiyle doğrudan ilgilidir. Bu ihtiyaçlar doğada fiziksel olarak var olan insan vücudunun gereksinimleriyle ilişkilidir. Mekânlar kişilerin görme, duyma, dayanıklılık ve taşınabilirlik gibi hem konforu hem de verimliliği sağlayan temel işlevsel ihtiyaçlarına karşılık vermelidir. Bütün fizyolojik ihtiyaçlar kişinin mekânı nasıl algıladığını ve ona nasıl tepki verdiğini etkiler. Bu ihtiyaçlar gerektiği şekilde karşılandığında, kullanıcı mekânı başarılı olarak algılayacaktır. Tasarımın bir bütün olduğunun altını çizerek, yatlarda da iç ve dış form bütünlüğü ana konseptle aynı dili konuşan iç mekânların bütünlüğü önemlidir. Çok özel durumların dışında, yat tasarımını bir kitap olarak düşünürsek, bu kitabın her sayfasını oluşturan iç mekânlar senaryonun kopmadan devamını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. 

KONFOR

Yat sahibinin kamarasında, genellikle yatağın rolü ve kapladığı alan vurgulu olsa da, neredeyse ona eş değer hatta bazen daha öne geçecek şekilde, iki taraflı geniş giyinme odası bulunur. Üstteki örnekte, ana banyonun sessiz, gözlerden uzak bir sığınak olarak tasarlandığı ve kamaranın da yattaki en sakin ortam olduğu defalarca tekrarlanmıştır. Konum seçiminin dışında iç mimari elemanların, malzeme, renk, doku, aydınlatma, form vb. dengeli kullanımının da bu başarı da etkisi büyük. Başarılı bir yatın iç mekân tasarımı, seyir kalitesi, denizciliği ve ana kurgunun profesyonelce çözümüyle sağlanır. Aksi takdirde, uyku sırasında aydınlatmadan, gürültüden veya titreşimden kaynaklanan kesintiler uyku evreleri olarak bilinen ve her aşamasında dinlendirici uyku kalitesi için kritik ve farklı bir amaca hizmet eden bu döngülerin tamamlanmasını engeller ve iç mekânların tasarımı ne olursa olsun konforsuzluk yaratır. 

DOKUSAL UYUM

Özellikle yatlar gibi kullanıcının üst düzey tatmin beklentilerine yanıt verecek mekânları barındıran iç mekân sistemlerinde, özel alanların (uyuma, dinlenme) tasarımı, kişilerin memnuniyet düzeyleriyle yakından ilişkilidir. Araştırmalarım sırasında özel alanlarından memnuniyet duyan kişilerin neredeyse tümü yatın genelinden de memnuniyet duymaktaydılar. Böyle bakıldığında, tasarımda ana salon ön planda gibi görünse de, kullanıcı penceresinden işlerin bu şekilde yürümediğini de görmüş oluyoruz. Özel mekânları kişiselleştirmek için sanat objeleri de sıkça tercih edilen öğeler arasında. Sanat objeleri ya da üç boyutlu tamamlayıcı iç mekân tasarım elemanları seçilirken, mekânın renk şeması ve dokusal uyumunu göz ardı etmemek gerekir. Bunu yaparken de ana senaryoya bağlı kalmak şartıyla. Çünkü unutulmamalıdır ki, yatlarda iç mekân tasarımcısı sizin yaşamınıza ait senaryonun sahnesini tasarlayandır.☸