Tekneler marinada, gözler koronada

Mart sonu Nisan başı günlerde spor amaçlı denizcilik, ticari yatların seyri, amatör balıkçılık tamamen yasaklandı. Peki, amatör denizciler ve özel tekneler için durum nasıl? Hangi liman başkanlıkları ne gibi yasaklar-sınırlamalar getirdi? Sahil Güvenlik ne gibi denetimler yapıyor? Güneydeki tesisler açık mı, açacaklar mı? Bir durum muhasebesi sunuyorum. Bilgilerimiz 23 Nisan itibarıyla. Dergimiz basılırken her şey değişebilir. O zaman bir sonraki yazı için kâhinlere danışırız…

Kış ayları boyunca sürekli kendi kendime “bu sene daha çok denizde olabilsek” diyordum. Yanıt, Can Yücel’e yakıştırılsa da sahibi meçhul şu dizelerden geldi:

“Bağlanmayacaksın bir şeye, öyle körü körüne.

‘O olmazsa yaşayamam’ demeyeceksin.

 Demeyeceksin işte.

Yaşarsın çünkü…”

Üstelik önümüzdeki günlerde giderek havalar ısınacak. Büyük kentlerde tutsak deniz sevdalıları için bu yaşantı her geçen gün daha zorlaşacak. Ama evet! Yaşayacağız… Belki aklımız güneyde, ama umuyorum yaşayacağız. Peki, teknelerin marinalarda bağlı kaldığı şu günlerde kıyılarımızda durum nasıl?

Koronavirüs (Covid-19) tedbirlerinin biraz gevşemesi gündeme gelir, şehirlerarası seyahat kısıtlamaları kalkar, sevdalıların denize ve teknelere kavuşması imkânı ortaya çıkarsa bizi nasıl bir bahar, nasıl bir yaz bekliyor?

Bu soruların yanıtını henüz hiçbirimiz bilemiyoruz. Bu yazının kaleme alındığı 22 Nisan 2020 tarihi itibarıyla bildiklerimizin bilançosunu tüm denizseverler için toparlamaya çalıştım. 

KISITLAMALAR

Deniz severler belki de haklı olarak “tekne denizcinin evidir, kısıtlamalar buna göre düzenlenmelidir” diyorlar. Ama hayaller bir yerde, gerçekler başka.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü 25 Mart’ta bir genelge ile, “Vatandaşlarımızın çok yakın mesafede bir arada bulunarak hastalığın bulaşma riskini arttıran, gezinti/tenezzüh, turistik amaçlı olta balıkçılığı, ticari yat ve ilkel yapılı ahşap gemi cinslerinde faaliyet gösteren gemilerin ticari faaliyetlerinin askıya alınması; özel teknelerin statüsünde faaliyet gösteren teknelerin işlemlerinin mülki amirlerle koordineli yürütülmesi” kararını verdi.

Mülki amir kimdir? Kentlerde ilgili yetkilendirilmiş vali yardımcısı ve ilçelerde kaymakamdır. Mart ayının son günlerinde ve Nisan ayının ilk günlerinde pek çok bölgede esasen icra sorumluluğu olan liman başkanı ya da sağlık müdürleri de bu makamların oluru ile özel teknelere ilişkin bazı sınırlamalar ilan ettiler.

Öncelikle gezi tekneleri ve ticari yatların faaliyetleri askıya alınmış oldu. Ya özel tekneler?

Önlemleri bütünsel yasaklar ve kısmi kısıtlamalar olarak ikiye ayırmak mümkün. 

YASAKLAR: MARMARA…

Bütünsel yasaklamalar daha çok koronavirüs vakalarının yaklaşık yarısını barındıran İstanbul ve Marmara Denizi’ndeki komşu illerde alındı. 

Bu açıdan en merkezi kısıtlama şu: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün 06.04.2020 tarihli yazısı ile tam boyu 20 metre altında olan teknelerden; Boğazlar’a giriş ve çıkışlarda Gemi Trafik Hizmetleri Merkezi’ne bilgi vermeleri; bir liman idari sahasından bir başka liman idari sahasına gidecek olanların ilgili valilik makamından alacakları seyahat izin belgelerini liman başkanlığına ibraz etmeleri istendi.

Yalova Liman Başkanlığı 3 Nisan tarihli kararı ile bu yasaklama kararlarının Marmara Bölgesi’ndeki öncüsü olmuştu: “İl Umumi Hıfzıssıhha Meclisi kararı ile denizde ve iç sularda amatör balıkçılık faaliyetlerinin durdurulması kararı verildi. Karar gereği liman alanımızda bulunan özel teknelerin kullanımı geçici olarak durdurulmuştur.”

Bursa İl Hıfzıssıhha Kurulu da 4 Nisan’da benzer bir karar almıştı: “İlimiz genelinde, özel teknelerin denizde ve iç sulardaki amatör balıkçılık faaliyetleri, tekneler ile denizde dolaşılması/gezintiye çıkılması da dahil olmak üzere tüm faaliyetlerin ikinci bir emre kadar durdurulmasına, her ne amaçla olursa olsun limanlarından denize çıkışlarının yasaklanmasına…”

Mudanya Liman Başkanlığı 5 Nisan’da “Özel Tekne hareketi denizlerde ve iç sularda tamamen yasaklanmıştır” dedi.

Kocaeli Valiliği 8 Nisan’da yasaklamalara katıldı: “İl Umumi Hıfzıssıhha Kurulu kararı ile koronavirüs ile mücadele çalışmaları kapsamında, deniz yolu ile Kocaeli’ne giriş ve çıkışın, il sınırları içerisinde özel tekneler ile seyir yapmanın pandemi süresince yasaklanmasına, karar verilmiştir.”

Teknelerini kış aylarında İstanbul’da tutup hafta sonu deniz kaçamakları yapanlar için en acıtıcı haber 17 Nisan’da geldi. İstanbul İl Hıfzıssıhha Meclisi deniz yolu ile İstanbul’a giriş ve çıkışın, il sınırları içerisinde özel tekneler ile seyir yapmanın pandemi süresince yasaklanması kararını aldı.

Özel arabanız ile Gebze’den Silivri’ye kadar gidebilirsiniz. Ama bu koordinatlarda tekneniz ile yolculuk yapamazsınız. Denizciler “nasıl yani?” diye sordular, ama doğal olarak yanıt alamadılar.

Marmara Bölgesi’nde herhalde tek istisna Tekirdağ İl Pandemi Kurulu’nun 4 Nisan tarihli kararıdır: “Özel teknelerin Tekirdağ il sınırlarına girişlerine ve Tekirdağ il sınırlarından ayrılmalarına izin verilmeyecektir.” Yani teorik olarak Tekirdağ’da liman içi seyir mümkün…

KISMİ SINIRLAMALAR: EGE

Rotayı Ege ve Akdeniz’e çevirdiğimizde tablo bir hayli farklı… Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Genelgesi uyarınca ticari yatların, dalgıçlık gibi sportif amaçlı teknelerin ve gezi teknelerinin seyir yasağı var. Ama biraz erken bir karar veren Kuşadası Kaymakamlığı örneği dışında özel teknelerin seyir kısıtlamaları kısmi nitelik arz ediyor. 

Kuşadası yasak kararını 25 Mart’ta Liman Başkanlığı duyurusuyla şöyle açıkladı: “Özel tekne statüsündeki teknelerin de faaliyetlerinin yapılmaması…”

Çanakkale de hem Marmara hem Ege olduğundan biraz katı, ama tam yasak yok. 29 Mart tarihinde ilin Marmara yakasındaki Karabiga İlçesi Kaymakamlığı bile özel teknelere bir kişi esas olmakla birlikte seyir için gereken sayıda mürettebat ile izin verileceğini duyurdu. Bozcaada Kaymakamlığı biraz daha katı. Balıkçıların limandan ayrılması serbest, ama amatör denizcilere izin verilmiyor. Muhtemelen adayı izole etme gerekçesiyle.

Kuzey Ege’deki diğer kararlar şöyle:

Ayvalık Kaymakamlığı 26 Mart: “Özel teknelerin 9 metreye kadar olanlarının iki kişi; 14 metreye kadar olanlarının dört kişi; 14 metreden büyük teknelerin de mürettebat dahil altı kişi, sokağa çıkma yasağı haricinde il sınırları içinde seyrine izin verilmektedir.”

Foça Liman Başkanlığı, Çeşme Liman Başkanlığı ve Seferihisar Kaymakamlığı 27 Mart: “Vatandaşlarımızın yakın bir mesafede bir arada bulunmasının hastalığın bulaşma riskini artıracağı değerlendirilmiş, tam boyu 9 metrenin altında olan özel teknelerde en fazla iki kişi, 9 metre üstü özel tekne/yatlarda ise en fazla dört kişinin bulunması…”

Güneye indikçe durum daha da farklılaşıyor. Bu açıdan kilit bölge Muğla ilimiz. Muğla marinalarında 26 bin tekne var. Sayı olarak Türkiye’nin 1/3’üdür. Muhtemelen tonaj olarak 2/3’üdür. Bu da bölgenin ekonomik hayatiyetinde çok büyük bir ağırlık oluşturmaktadır. 

Muğla İl Hıfzıssıhha Kurulu bildirilerinde bu yazının kaleme alındığı güne dek muhtemelen bu ekonomik ağırlık da göz önünde bulundurularak özel teknelerle ilgili bir açıklama yapılmadı. Bodrum ve Marmaris kaymakamlıkları da bir açıklama yayınlamadılar. Sadece Fethiye ve Göcek Liman Başkanlıkları (Ayvalık Kaymakamlığı’na benzer şekilde) olabilecek en ayrıntılı ve akılcı kısıtlama kararlarını yayınladılar.

Göcek Liman Başkanlığı ve Fethiye Liman Başkanlığı 26 Mart tarihli duyuru: “30 Nisan tarihine kadar, kamaralı tekneler için yatak (kamara) sayısına göre; kamarasız özel teknelerde CE belgesinde belirtilen kapasitenin yarısı kadar; kamarasız ve CE belgesiz özel teknelerde ise metre başına bir kişi kabul edilerek tam boyun yarısı sayıda insan ile seyre çıkabilecektir.”

Bodrum ve Datça biraz daha farklı. 

Şöyle ki; Datça Liman Başkanlığı: “9 metreye kadar büyüklükteki özel tekneler iki kişi, 9 metreden büyük olanlar dört kişi ile seyir yapabilirler.”

Bodrum Liman Başkanlığı: “Özel tekneler Bodrum Liman idari sınırları içinde iki-üç kişi seyir yapabilirler.”

Biraz daha güneye inelim. Antalya İl Umumi Hızıssıhha Kurulu’nun 20 Mart tarihli şöyle bir kararı var: “İlimizde turistik, gezi ve dalış amaçlı her türlü deniz ulaşımı sağlanan ( yat/tekne vb.) faaliyetlerin durdurulmasına…”

Bu ne demek? Tam belli değil. Karar Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün 25 Mart tarihli özel teknelere ilişkin düzenlemenin mülki amir tarafından belirlenmesi genelgesi öncesi alınmış. Dolayısıyla da Antalya’da bu genelgeye ilişkin yeni bir yorum yapılma ihtiyacı hissedilmemiş olabilir.

Fenike, Kemer, Antalya marinalarda, barınaklarda binlerce tekne var. Örneğin, Kaş Kaymakamlığı bu kararı “Liman idari sınırları içinde özel teknelerin seyre çıkması serbest. Tekne içinde sosyal mesafe kurallarına uyum sağlanacak sayıda kişiye izin verilecektir” şeklinde yorumlamış. Dolayısıyla özel teknelere en geniş serbestiyeti vermiş durumda. 

Kıyılarımızdaki farklı kısıtlamalar denizciler arasında tartışmalara ve eleştirilere neden oldu. Ama Ankara’nın bu konudaki kısıtlamaları yerel mülki amirin takdirine bırakması belki de salgın koşullarında doğru olanıdır. Bu konuda değerlendirmeyi ilgili bilim insanlarına bırakmalıyız.

UYGULAMALAR

Özel teknelerin seyrine izin verilen bölgelerde Sahil Güvenlik çok sıkı bir denetim yapıyor. Liman giriş-çıkışı yapan teknelerin nereye gittiği veya nereden geldiği sorgulanıyor. Çünkü zorunluluk halinde bile iller arası izinsiz yolculuk yasak. Zorunluluk durumunda seyir izni Valilik ya da Kaymakamlık tarafından veriliyor. Seyre çıkacak kaptan bu belgeyi Liman Başkanlığı ve Sahil Güvenlik’e sunuyor. Hareket edilen limanın bağlı olduğu Sahil Güvenlik birimi teknenin gideceği limanın Sahil Güvenlik komutanına ilgili tekne hakkında tahmini varış zamanını da belirterek bildirimde bulunuyor. 

Tekne başka bir ilin limanına girdiğinde sağlık denetimi yapılabilen bir marina ya da giriş kapısına yanaşıyor. Burada mürettebat sağlık denetiminden geçiriliyor ve 14 gün kısmi ya da tam karantina uygulanıyor. Örneğin, İzmir’den Bodrum’a giden bir tekne Turgutreis ya da Yalıkavak’a doğrudan giriş yapamıyor. Önce Bodrum merkezdeki Sahil Hudut Kapısı’na yanaşmak zorunda!

Geçen ay boyunca hareket halinde olan az sayıda teknenin hiçbirinden yapılan denetimlere ilişkin bir şikâyet, sıkıntı işitmedik. Aksine Sahil Güvenlik birimlerinin evrakları tamam olan teknelere bazı ufak tefek eksikleri ya da hataları olduğunda bile son derece toleranslı davrandığını ve denizcilere büyük dostluk-dayanışma gösterdiğini işittik. Hatta Nisan ayı ortalarında Göcek’te bir gece yaşananlar küçük çaplı bir efsane haline geldi. Şöyle…

Akşam saatlerinde Göcek limanına varan bir tekne erzaklarının tükendiğini belirtip SG’den sahile botla çıkıp yiyecek almak için izin istiyor. Tekne Göcek Limanı’na kayıtlı olmadığı için izin verilmiyor. SG “yakın bir koyda demirleyip geceleyebilirsiniz, sabah kontrol edildikten sonra alabilirsiniz” diyor. Teknedekiler de Bedri Rahmi’ye gideceklerini belirtip limandan ayrılıyorlar. Sonrasını gece Bedri Rahmi’de demirli bir kaptan anlatıyor. “Gece geç saatlerde büyük bir motorbot koya girdi üç-dört demirli tekneyiz. Teker teker hepimize ışıldak tuttular. Korktuk!” 

Sabah saatlerinde korkunun yerini duygulu anlar alıyor. SG Botu gece ekmek alıp erzak ihtiyacı olan tekneyi aramaya gelmiş. Koydaki tüm tekneleri araştırmışlar ama bizimki uzak bir köşede olduğu için görememişler. Koy restoranına inip “gece uyuyanları rahatsız etmeyelim, bu ekmekleri sabah X teknesine ulaştırırsınız” demişler. Nitekim sabah da erzakı tükenen tekne bulunmuş ve SG’nin getirdiği ekmekler kendilerine teslim edilmiş.

ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEM

Kamu yönetimi “Ramazan’da iki bayramı bir arada kutlayabileceğimiz görülüyor” diyor. Bu çerçevede uzak kentlerdeki denizcilerin Mayıs sonu ya da Haziran’ın ilk günlerinden itibaren güney illerimizdeki teknelerine ulaşması mümkün olabilir diye umabiliriz. Ama… Özel teknelerin “il sınırları içinde” ya da “liman idari sınırları” içinde seyrine izin verilmesi de söz konusu olabilir.

Eğer “liman idari sınırları içinde” deniyorsa denizcilerin bu sınırları öğrenmesinde ya da bir kez daha gözden geçirmesinde fayda var. Örneğin Bodrum Liman idari sınırı Güllük’ten Akbük’e kadardır. Datça Limanı, güneyde Dirsek Bükü’nden (Apostol Burnu) kuzeyde Gökova Tuzla Koyu’na kadardır. Gökova Liman Bölgesi ve Yeşilova Körfezi’nden Kaunos’a kadar olan iki bölge Marmaris Liman Başkanlığı idari sınırıdır. Fethiye’nin liman idari sınırı batıda Katrancı’dan doğuda Patara sahili Eşme Çayı’na kadar olan bölgeyi kapsar. Vb…

Seyahat kısıtlamalarının kaldırılabileceği önümüzdeki döneme ilişkin ikinci önemli nokta; -20 ve +65 yaş sınırlamaları ne olacak? Tüm dünyada tartışmalı olan yaş sınırlamalarının geleceğini de tüm deniz severler bekleyecek ve görecekler.

26 Mart tarihinde amatör balıkçılık tüm Türkiye’de yasaklandı. Balıkçılığa meraklı denizcilerin bu konudaki sınırlamayı takip etmesinde de fayda var.

Bu arada bir de hatırlatma: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 10 Nisan tarihli bir genelgesi var. O da önemli; “Marpol Ek-5 (Çöp) kapsamındaki atıkların türlerine göre ayrıştırılmış ve tamamen kapalı poşetler içinde teslim alınması zorunluluğu getirilmiştir. Marpol Sözleşmesi çerçevesindeki diğer atıkların kabulünde normal uygulamaların devamı öngörülmektedir.”

Bakalım hangi limanlarda, ne ölçüde uygulanacak?

TESİSLER

Diyelim ki denize çıktık… Gökova’dan Kekova’ya müdavimi olduğumuz iskeleler, restoranlar vardı. Onlar ne yapıyor, açıklar mı? Maalesef çoğu şu anda kapalı. Mayıs ayında açıp açamayacaklarını bilmiyorlar, karar veremiyorlar. Hemen tümü aileleri için de endişeleniyorlar, ama teknelere paket servis yapabiliriz düşüncesindeler. Hatta tekne hareketliliğinin nispeten yüksek olduğu Göcek koylarında bu servis Nisan’da yapıldı. Yetkili makamlardan alınan izinle başlatılan bu servisin bir tek kuralı var: İskeleler teknelerle tıka basa dolmayacak. Müşteriler mümkünse karaya botla gelecekler. Ya da yemeğini alan iskeleden ayrılacak, izole bir konumda demirleyecek. Şimdilik denizde sosyal mesafe tanımı böyle!

İkinci bir nokta, otel ya da pansiyonu olanlardan başlayarak yaz aylarında restoranların kademeli olarak masalı hizmete başlaması halinde masa sayısı sosyal mesafe kurallarına uygun olarak belirlenecek.

Risk devam ediyor. Denizlerde durum özeti bu… ☸ ALİ BORATAV

1 comment

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.