9. Vendée Globe sona erdi ama hâlâ gündemde kalmayı sürdürüyor. 2020-2021 yarışı, Vendée tarihinde görülmemiş olaylara tanıklık etti ve kendisinden beklenen tüm maceraları yelken severlere yaşattı.
Kevin Escoffier (PRB) 30 Kasım 2020’de Güney Atlantik’te Cape Town’ın 840 mil güneybatısında, Vendée Globe yarışını üçüncü sırada götürüyordu. Güneybatıdan esen rüzgârla yelkenlerini şişirmiş 22-25 knot hızla, ikinci sıradaki Thomas Ruyant’ın (LinkedOut) 20 mil gerisindeydi. Dördüncü sıradaki Jean Le Cam (Yes We Cam!) da Escoffier’in 25 mil gerisindeydi. Yarıştaki birçok teknede küçüklü büyüklü sorunlar yaşanırken PRB’nin herhangi bir sorunu yoktu. Rüzgâr hızı artmaya başlamış, tekne 25-30 knot rüzgârda zaman zaman dalgaların üzerinde 30 knot’lara kadar sörf yapıyordu. Ön yelkenlerden birini değiştirip havuzluğa döndüğünde Escoffier bir çatırtı duyduğunu ve arkasından teknenin ortadan ikiye ayrıldığını, pruvanın teknenin gövdesiyle 90 derece açı yaptığını gördüğünü söylüyor. Saniyeler içinde her yerin suyla dolduğunu, ani bir refleksle telefonu alıp, kıyıdaki ekibine bir WhatsApp mesajı yazabildiğini anlatıyor: “Batıyorum, şaka değil, Mayday!” Aynı anda da yarışın takip edildiği merkeze suyla aktive olan EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon, Acil Durum Lokasyon Belirten Radyo Vericisi) mesajı ulaşıyor. Bu yarış komitesince karşılaşılabilecek en berbat durum olarak değerlendiriliyor. Yarışçının değil de EPIRB mesajının ulaşması ve yarışçıyla kontak kurulamaması durumu.
ESCOFFIER’İN HAYATTA KALMA MÜCADELESİ
Saate karşı iki yanlı bir mücadele başlıyor, bir yandan Güney Atlantik’te Kevin Escoffier hayati kararlar alma durumunda, öte yanda merkezde kurtarma operasyonu için düğmeye basılmış, yapılması gerekenler planlanıyor. Ve bunların hepsi saniyeler, dakikalar içinde olmak zorunda. Escoffier hızla Hayatta Kalma Giysisi’ni giyer ve sonradan “o anda verdiğim en doğru karardı” diye anlatır. Bu arada teknenin ön kısmı sulara gömülmüştür. Vermesi gereken ikinci karar teknede kalmak ya da cankurtaran salına geçmesi yönündedir. Bu arada en yakınındaki panik çantasını (grab bag) alır. Bu yiyeceklerin ve suyun olduğu çantadır. Uydu telefonu ve telsizin olduğu çanta, suların altında kalmıştır. “Dalıp alabilirdim ama teknenin ne kadar su üzerinde kalacağını bilmiyordum, batarsa ben de tekneyle birlikte sulara gömülebilirdim” diye düşündüğünü anlatır. PRB’nin salması arkaya doğru olduğundan hâlâ su üzerinde durmaktadır ama ön kısmı uçmuş bir teknenin stabilitesi kuşkuludur. Can salına geçmeye karar verir. Hayatını kurtaran önemli, altı çizilmesi gereken bir alışkanlığı da kişisel bir AIS (Automatic Identification System, Otomatik Tanımlama Sistemi) vericisini sürekli üzerinde taşıması olur.
YARIŞÇILAR KURTARMA TİMİNE KATILIYOR
Bu arada Yarış Merkezi, olayın olduğu noktaya en yakın yarışçı olan Jean Le Cam’la temas kurup, yarışçıyı o noktaya yönlendirir. Le Cam iki saat sonra PRB’den son sinyal alınan noktaya ulaştığında (40 derece 55 dakika güney, 9 derece 18 dakika doğu) ekranında Escoffier’in AIS vericisinden gelen MOB (Denize adam düştü) sinyalini görür. O noktaya doğru sert havada seyir yapmaya başlar, bir yandan da Skype aracılığıyla merkezle görüşmektedir. MOB alarmının olduğu bölgeye ulaştığında Escoffier’i can salında görür. Ancak IMOCA 60 teknesi okyanus ortasında denizden insan kurtarmak için tasarlanmamıştır. Yelkenlere camadan vurup, motoru çalıştırıp geri döndüğünde can salını artık göremez. Sert hava ve büyük dalgalar uzaklaştırmıştır ve artık AIS vericisinden de sinyal gelmemektedir. O bölgeyi taramaya başlar, ama kısa süre içinde nerden ne zaman geçtiğini karıştırır. Yarış merkezine söylediği kendi sözleriyle ifade etmek gerekirse: “Onu bulamıyorum, kaybettim. Dönüp duruyorum, ekrandaki izler birbirine karıştı. Şu anda nerede olduğumu bile hatırlamıyorum.” Gece yaklaşmaktadır. Yarış merkezi, yakındaki diğer yarışçılar olan Boris Hermann (SeaExplorer), Yannick Bestaven (Maître Coq IV) ve Sebastien Simon’u (Arkea Paprec) da bölgeye yönlendirir. Dört yarışçı, Fransa’daki merkez ve yarışçıların kara ekiplerinin dahil olduğu bir WhatsApp grubu kurulur. Teknelerde bulunan Iridium’un Certus Platformu üzerinden çalışan Thales Vesselink programı anında haberleşmeyi mümkün kılmaktadır.
KURTARICI LE CAM
Yarış merkezi, Fransa Deniz Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi’nden yardım ister. Meteorolog, navigatör ve kaptanların birlikte hazırladıkları, “Mothy” ismini verdikleri bir program mevcuttur. Program rüzgâr hızı, akıntı hızı (yüzeysel ve derin), sürüklenen cismin ağırlığı gibi bir dizi veri üzerinden durum değerlendirmesi yapıp kazazedenin son bildirilen pozisyonundan sürükleneceği noktayı tespit etmeye çalışmaktadır. Yarış merkezinin Arama-Kurtarma birimine ulaşmasından iki saat sonra merkez Escoffier’in tahmini yerini belirler. Bu tepesinden itibaren 3, 6, 9, 12 saatlik dilimleri kapsayan dörde bölünmüş bir üçgendir. Her bir yarışçı kendilerine ait bölümde tramola atarak tüm alanı taramaya başlar.
Gece yarısı 01.00’de Le Cam okyanus ortasında belli belirsiz bir ışık seçer. Yaklaştığında Escoffier olduğunu anlar. Diğer yarışçılar yarışa geri dönerken Le Cam, önce can salının rüzgârüstüne geçer ve sala yaklaşırken bir halatı Escoffier’e ulaştırmayı başarır. Böylece kurtarma işi başarıyla sonlanır. Beş gün sonra Fransız Deniz Kuvvetleri, Escoffier’i Yes We Cam! teknesinden teslim alır ve Le Cam yarışa devam eder.
DİĞER TERKLER, AKSİLİKLER, KAZALAR
Vendée Globe tarihindeki yarışçıların birbirine yardım edip kurtarma yaptığı dördüncü vakadır bu. 1989 yarışında Loick Peyron, Philippe Poupon’un ters dönmüş teknesini direk tepesine bağladığı bir halatla çekerek düzeltmişti. 1996 da Pete Goss’un “Tanrının Terk Ettiği Deniz” kitabında anlatılan Rafael Dinelli’yi kahramanca kurtarışı yarış tarihinin efsanelerinden biri oldu. Bu seferki kurtarıcı Jean Le Cam’sa 2009 yarışında teknesinin Cape Horn civarında ters dönmesi neticesinde 16 saat ters dönmüş teknede kalmış, sonrasında Vincent Riou tarafından kurtarılmıştı. Kurtarma operasyonu sırasında teknesi zarar gören Riou ise yarışı terk etmek zorunda kalmıştı.
Yukarda anlatılan kurtarma operasyonu Vendée Globe tarihinde hiç yaşanmamış bir durumun doğmasına yol açtı. 2020-2021 Vendée’si diğerlerinden çok farklı seyretti. Yarışın en büyük iki favorisinden Alex Thompson (Hugo Boss), daha yarışın başlarında teknesindeki yapısal problemler yüzünden yarış dışı kaldı. Yarışı önde götürürken teknede meydana gelen çatlaklar nedeniyle durup okyanus ortasında bir tamir yapması gerekmiş, ancak kısa süre sonra yarışı terk etmek zorunda kalmıştı. Diğer favori Jeremie Beyou (Charal), hemen yarış başladıktan sonra Le Sables d’olonne’a geri dönmüş ve ancak dokuz gün sonra yarışa yeniden başlayabilmişti. İddialı kadın yarışçılar Sam Davies ve Isabelle Joschke de değişik arızalar nedeniyle yarışı terk eden sekiz kaptanın arasına katıldı. Öncelikli hedefini yarışı tamamlamak olarak belirlemiş olan İngiliz kadın kaptan Pip Hare de Pasifik Okyanusu’nda dümen palalarından birini kaybettikten sonra, yedek dümen palasını denize de girerek yerine yerleştirip yoluna devam edebildi. Bunların dışında foillerden birinin kırılması gibi yarışı terk etmek zorunda bırakmayan ama yarış hızını etkileyen sorunlarla karşılaştı yarışçılar. Aralarında en dramatik olanı belki de Alman yarışçı Boris Herrmann’ınkiydi. Yarışı birinci bitirme ihtimali çok yüksekken ve finişe çok az kala Biscay Körfezi’nde bir balıkçı teknesiyle çarpışması sonucunda yavaşlamak zorunda kaldı ve yarışı ancak beşinci bitirebildi.
ZAFER KIRMIZI TEKNENİN OLDU
Kevin Escoffier’in kurtarılma operasyonu yarış tarihinde hiç yaşanmamış bir durumun doğmasına yol açtı demiştik. Kevin’i arayan kaptanlara Yarış Komitesi ek zaman tanımladı. Yannick Bestaven’a 10 saat 15 dakika, Jean Le Cam’a 16 saat 15 dakika, Boris Herrmann’a ise 6 saat. İlk defa bir Vendée yarışında üç ayın ardından sekiz tekne finiş çizgisine birbirlerine oldukça yakın pozisyonda ulaştı. Bu sekiz tekne de yarışı başladıklarının 80. günü, saat farklarıyla tamamladılar. Finişe ilk giren Apivia isimli teknesiyle başından beri harika bir yarış çıkaran Charlie Dalin oldu. O gece hepimiz bilgisayar başında oturup heyecan içinde yarışın nasıl sonuçlanacağını bekliyorduk. Olası birinci, yukarıda da belirttiğim gibi Boris Herrmann olacak gibiydi. Altı saat avantajı vardı ve hızla finişe doğru seyrediyordu SeaExplorer isimli büyük kanatlara sahip modern teknesi. Birden yavaşladığını gördük ve kısa süre sonra da bir çarpışma yaşadığı anlaşıldı. Yarışı uzun süre önde götüren Yannick Bestaven de hızla Le Sables d’olonne’a yaklaşıyordu. Bütün mesele 10 saat 15 dakikalık avantajının Charlie Dalin’i geçmeye yetip yetmeyeceğiydi. Finişe ulaştığında cebindeki fazla zamanların çoğunu harcamış olsa da hâlâ 2.5 saat öndeydi ve kırmızı tekne 2020-2021 Vendée Globe yarışını birincilikle bitirerek adını tarihe yazdırmış oldu.
BENİM KAHRAMANIM SEGUIN
Görüldüğü gibi Vendée Globe’un bu versiyonu da kendisinden beklenen her türlü macerayı yelken severlere yaşatarak, aylarca her gün cep telefonundan uygulamayı açıp adım adım yarışı izleyip heyecanlanarak, kendimizi kaptanların yerine koyup yaşadıklarını anlamaya çalışarak sonlandı. Daha şimdiden dört yıl sonraki yarışın dedikoduları başladı bile. Bu yarışa 33 kaptan katılmıştı. Benim kahramanım olan kaptan, Groupe Apicil isimli kanatsız, 12 yıllık, eski sayılabilecek teknesiyle yarışı yedinci sırada tamamlayan Damien Seguin. Doğuştan sol eli olmayan Seguine, insanın istediğinde neler başarabileceğini bizlere gösterdi. Dinghy Sailing kategorilerinde hem Paralimpic Olimpiyat hem de dünya şampiyonlukları olan denizci, Class 40 yarışlarında da dereceler alınca Vendée yolu kendisine açılmış oldu. Jean Le Cam’ın öğrencisi olan Seguine, sol elinin olmamasını hiçbir zaman bir eksiklik, bir bahane olarak görmemiş ve hep en iyi olmanın bir yolunu bulmuş olağanüstü bir denizci. Nitekim bu yarışı da kendi kullandığından çok daha modern ve hızlı tekneler olmasına karşın birinciden yalnızca 18 saat 12 dakika sonra tamamladı. Sözünü ettiğimiz, dünyanın etrafının dönüldüğü, Güney Okyanusu gibi en zor denizlerin geçildiği bir yarış. Eminim bir sonraki Vendée yarışında destekçi sayısı daha çok artacaktır.☸
