ABD Yaldızlı Çağ’ın son sitimli yatı Cangarda. Bazı yatlar vardır, ilk görüşte âşık olur, gözünüzü alamaz, hayallere dalarsınız. Hasköy’de Rahmi M. Koç Müzesi’nde 16 Kasım 2024 öğleden sonra S/Y Cangarda ile karşılaştığım an işte bu duyguları yaşadım.
Rahmi M. Koç Müzesi, Sayın Rahmi Koç liderliğinde dünya çapındaki sitimli ve seçkin gemiler koleksiyonuna kanaatimce bu gemi ile en büyük mücevheri kattı. Dünya çapında bir şöhrete sahip Cangarda artık Türk sularında. Geminin çizgileri, tekne çalımı, kıç kuruzu, cıvadrası, direkleri, kıç bayrak gönderi, manikaları, mataforaları, bronz ile maunun görsel kardeşliği, can filikalarının bakmaya doyamayacağınız güzelliği karşısında büyülendim. Cangarda’nın da envantere katılmasından sonra Rahmi M. Koç Müzesi’nin dünyanın en büyükleri arasında yerini aldığını söyleyebilirim.
WINTIGRAM TASARIMI, 1901 YAPIMI
Cangarda, ABD’de 20. yüzyıl başında inşa edilen ve faal olan en eski iki sitimli yattan biriydi. 1904 İskoçya/Glasgow yapımı olan diğer yat Medea, halen San Diego Deniz Müzesi’nde sergileniyor. Cangarda aynı zamanda ABD’de son olarak inşa edilen sitimli yat olarak da tarihteki yerini almış durumda. Yat, ismini 1901 yılındaki ilk sahibi Michiganlı kereste tüccarı Charles Canfield’in soyadının “Can” eki ile eşi Belle Gardner’ın soyadının “Gard” ekinden türetilen Cangarda’dan alıyor. ABD, Delaware eyaletinde Wilmington’da bulunan ve 1959 yılında kapanan ünlü Pusey & Jones Tersanesi’nde inşa edilen çelik gövdeli yat, 42,06 metre boyunda, 4,33 metre eninde ve 135 ton deplasmana sahip. H.C Wintrigham tarafından tasarlanan yat, 1901 yılının şubat ayında kızağa kondu, aynı yılın Nisan ayında denize indirildi ve Haziran’da sahibine teslim edildi. 175 devirde, 22 metre uzunluğundaki şafta bağlı beş kanatlı pervanesi ile 12 knot yapabilen yatın hafif uskuna yelken donanımı da mevcuttu.
Edward Dönemi’nin son sitimli yatı olarak kabul edilen bu soylu teknenin halen korunan orijinal mütenavip 300 hp gücündeki sitim makinesi aynı yıllarda New York’ta John W. Sullivan tarafından yapılmış. Güvertenin üretiminde kullanılan ağaçlar Küba’dan özel olarak getirtilmiş. Ana güverte altında dört büyük kamarasında toplam dokuz kişiyi rahatlıkla ağırlayabilecek biçimde tasarlanan teknenin asıl amacı, boydan boya tente ile korunan uzun açık güvertesinde misafirleri ağırlarken, düşük su çekimi nedeniyle yakın sularda deniz gezileri icra etmek ve yelken yarışlarında seçkin gözlemcileri güvertesinde bulundururken, bir yandan da hakem teknesi görevi yapmaktı. Teknede hâlâ kıç tarafta bulunan ve yelken yarışı startı için kullanılan bronz top başlı başına bir değer.
SİYASİ FİGÜRLERİ AĞIRLADI
Charles Canfield 1904 yılında, Cangarda’yı Kanadalı kimyager, iş insanı ve senatör George Taylor Fulford’a sattı. Geminin ikinci sahibi olarak ismini değiştiren Fulford, Mary olan karısının ilk iki harfini George, Dorothy ve Martha isimli çocuklarının da isimlerinin ilk iki harflerini alarak yatın adını “Magedoma” koydu. Ancak yeni teknesinde bir sene dahi geçiremeden, Kanada tarihinin ilk ölümlü otomobil kazasında kullandığı aracın başka bir araç ile çarpışması sonucu 53 yaşında hayatını kaybetti. Devamı Ocak 2025 sayısında.