Cumhuriyet Donanması’nın eşgüdüm ve işbirliği altında 27 Nisan–2 Mayıs 2005 tarihleri arasında düzenlenen Marmaris Uluslararası Denizcilik Festivali (MUDEF), Marmaris Kaymakamlığı ve Belediyesi ile Donanma’nın ortak gayretine dönüştürülerek Almanların Kiel Haftası ya da İngilizlerin Portsmouth Deniz Festivali formatına benzer bir şekilde icra edilmişti.
Kiel Haftası’nın (Deniz Festivali-Kieler Woche) 136’ıncısı 16-20 Haziran 2018’de yapıldı. Almanların Kiel Haftası geleneği, 1891 yılında, İngiltere’de 1826 yılından itibaren düzenlenen Cowes Haftası taklit edilerek Alman Kayzeri II Wilhelm tarafından başlatıldı.
Kiel, deniz üssünde üç gün boyunca ziyaretçilere açılan gemiler arasında Türk firkateyni TCG Gediz de vardı. TCG Gediz’in yanında Çin’den Binzhou; Danimarka’dan HDMS Niels Juel; İngiltere’den HMS Monmouth; İspanya’dan ESPS Álvaro de Bazán firkateynleri bulunuyordu. ABD Deniz Kuvvetleri’nin, USS Mount Whitney komuta/kontrol gemisi; USS Oak Hill doklu çıkarma gemisi ve USS Bainbridge muhribi ile temsil edildiği Kiel Festivali’ne Letonya, Norveç, İspanya, Polonya ve Hollanda’dan da bir dizi destek ve yelkenli eğitim gemisi ile mayın karşı tedbirleri gemileri de katıldı. Şüphesiz, gelişmiş denizci ülkelerde halkı denize ve denizciliğe yakın tutan en önemli etkinlikler arasında denizcilik festivalleri gelir.
DENİZCİLİĞİMİZ İÇİN GÖRKEMLİ BİR KİLOMETRE TAŞI
Türkiye’de uluslararası çapta ilk denizcilik festivali, 20’nci Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Özden Örnek direktifleri paralelinde, bu satırların yazarının Deniz Kuvvetleri Komutanlığı karargâhında projenin Sorumlu Planlayıcı Amirali olarak görev yaptığı 2005 baharında Marmaris’te icra edildi. Dönemin Aksaz Deniz Üs Komutanı Tümamiral Engin Baykal’ın olağanüstü gayretleriyle sahada büyük bir başarı ile sonuçlanan Marmaris Denizcilik Festivali, denizciliğimiz için görkemli bir kilometre taşı oldu. Cumhuriyet Donanması’nın eşgüdüm ve işbirliği altında 27 Nisan–2 Mayıs 2005 tarihleri arasında düzenlenen Marmaris Uluslararası Denizcilik Festivali (MUDEF), Marmaris Kaymakamlığı ve Belediyesi ile Donanma’nın ortak gayretine dönüştürülerek Almanların Kiel Haftası ya da İngilizlerin Portsmouth Deniz Festivali formatına benzer bir şekilde icra edilmişti. Portsmouth Festivali’ne komutanı olduğum TCG Gaziantep firkateyni ile 1998 yazında katılmış olmamın MUDEF 2005 planlamasında önemli rol oynadığını vurgulamam gerekir.
REKOR KATILIM
Festivale Avustralya, Fransa, Almanya, Bulgaristan, Yunanistan, İtalya, Romanya, İsrail, Rusya Federasyonu, İspanya, Ukrayna, İngiltere ve ABD’ye ait savaş ve okul gemileri katıldı. Böylece Türkiye dâhil 14 ülkeye ait, toplam 17 gemi ile Cumhuriyet tarihinin bir rekoru kırılmış oldu. Gemiler haricinde, Rusya Federasyonu, Macaristan ve Polonya’dan gösteri ve müzik grupları geldi. Festivale Avustralya’dan “MEKO” sınıfı HMAS Anzac firkateyni, Fransa’dan “Aviso” sınıfı FS Commandant Bouan korveti, Almanya’dan “Type206” sınıfı “FGS U-17” denizaltısı, Bulgaristan’dan yelkenli okul gemisi “Kaliakra”, Yunanistan’dan “MEKO” sınıfı HS Salamis firkateyni, İtalya’dan “Maestrale” sınıfı ITS Scirocco firkateyni, Romanya’dan “Mircea” yelkenli okul gemisi, İsrail’den INS Yaffo ile INS Dvora, INS Shaldag hücumbotları, Rusya Federasyonu’ndan RNS Azov tank çıkarma gemisi “Krivak” sınıfı RNS Pytlivy firkateyni, İspanya’dan “FFG–7” sınıfı SPS Reina Sofia firkateyni, Ukrayna’dan UNS Balta Araştırma gemisi, İngiltere’den “Type 22-3” sınıfı HMS Chatham firkateyni, ABD’den “Arleigh Burke” sınıfı USS Carney muhribi katılmıştı. Donanmamızdan TCG Giresun ve TCG Muavenet firkateynleri ile TCG Kemer dalış destek gemisi ve Pirireis müze denizaltısı bu seçkin etkinlikte yerini almıştı. “STS Bodrum” isimli yelkenli uskuna da Türk okul gemisi statüsünde festivale katılan gemiler arasındaydı. Denizcilik festivalinin fikir babası 20. Deniz Kuvvetleri Komutanı (merhum) Oramiral Özden Örnek açılış konuşmasında şunları söylemişti:
“Denizcilik festivallerinin en önemli özelliği değişik deniz ve denizcilik kültürlerinin bir araya getirilmesidir… Bu festivalin Marmaris’le özdeşleşerek önümüzdeki yıllarda periyodik olarak tekrarlanması ve denizci Türkiye’nin gelecek yıllarda icra edeceği diğer denizcilik festivallerine örnek teşkil etmesi Deniz Kuvvetleri olarak dileğimiz ve beklentimizdir. Gelecek yıllarda da Deniz Kuvvetleri olarak başta yabancı savaş gemilerinin festivale davet edilmesi olmak üzere, seçtiğimiz festival faaliyetlerini desteklemeyi sürdüreceğiz. Deniz Kuvvetlerimiz açısından bu destek Türk denizcilik gücünün gelişimine katkı sağlamanın yanı sıra, bağrından çıktığı Türk ulusu ile daha da bütünleşmesi için önemli bir vesile olacaktır.”
BİR İLK: DENİZ KUVVETLERİ SENFONİSİ
Festivalin açılışında icra edilen denizdeki geçit töreninde, TCG Kemalreis firkateyninde bulunan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 14 ülkeye ait savaş gemileri tarafından selamlandı. Aslında selamlanan Cumhurbaşkanımızın manevi şahsiyetinde “denizci Türkiye” ve “Cumhuriyet Donanması” idi. Bu tören ile Cumhuriyet Donanması ancak denizci devletlerin devlet başkanlarına yaşatabileceği çok büyük prestiji Türkiye Cumhurbaşkanına ve Türk milletine yaşatmıştı.
MUDEF 2005 sayesinde Marmaris’e kapalı yüzme havuzu ve sergi alanı yaptırılmıştı. Festival esnasında sayıları 100’ü aşkın denizcilikle ilgili spor, kültür, panel, konser ve sergi faaliyetleri icra edilmiş, tarihinde ilk kez Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Devlet Korosu tarafından Deniz Kuvvetleri Senfonisi seslendirilmişti. Ayrıca aynı orkestra Marmaris’te rıhtıma aborda olan TCG Giresun firkateyninin helikopter platformunda yer alarak sahildeki on bin kişiye bir konser vererek bu uygulama ile dünyada bir ilki oluşturmuştu. Donanma diplomasisi için taşıdığı önem ve başarı, festivale katılan 19 ülkenin 13’ünün savaş/okul gemisi göndererek varlık göstermelerinde saklıdır. Deniz Kuvvetleri Komutanı’nın yazılı davetine, bu kadar ülkenin büyük ekonomik külfeti göze alarak, savaş/okul gemisi göndermiş olması, Türkiye’nin ve donanmasının itibarının açık bir göstergesi olmuştur. Neticede bu festival, Akdeniz çanağında bugüne kadar yapılan en büyük denizcilik festivali olarak tarihe geçmiştir. Başbakanlık Tanıtım Fonu kullanılarak icra edilen bu festivale, TÜRSAB ve Deniz Ticaret Odası ile Marmaris esnafı ile halkının büyük desteği oldu. Konaklama için Marmaris’te bulunan 68 otel ve apart otel sponsor olarak festivale destek sağlarken, festival süresince Marmarisli yaklaşık 300 gönüllü öğrenci ve öğretmen rehberlik yaptı. Ulaşım için çoğu sponsorlar tarafından sağlanan 15 midibüs, 16 otobüs ve 30 binek aracı kullanıldı. Marmaris’te alargada bulunan gemilere hizmet için 26 gezi teknesi gönüllü görev aldı; sağlık hizmetleri için 13 ambulans, 65 doktor ve 130 hemşire görevlendirildi. Polis ve jandarma dâhil güvenlik işleri için 1000 kişi görev aldı. Başarıyla sonuçlanan bu festivalin Oramiral Özden Örnek’in direktifleri paralelinde üç yılda bir yapılması ve Doğu Akdeniz çanağında bir nevi Kiel Haftası benzeri geleneksel bir yapıya kavuşturulması hedeflenmişti.
GEREKÇESİZ İPTAL
2008 yılında icra edilmesi ve daha da geliştirilmesi Türk denizciliği için büyük bir sorumluluktu. MUDEF 2008 hazırlıklarına 2005 yılından itibaren başlandı. Bu kez Asya ve Kuzey Avrupa havzası ülkelerine de ağırlık verilerek, 40 ülkenin savaş/okul gemileri ile katılımları hedeflendi. Bu festivale ayrıca, yelkenli okul gemileri “Tall Ships” organizasyonu içinde, en az 15 yelkenli okul gemisinin de davet edilmesi planlanmıştı. Ancak bu festival, 25 ülkenin davete olumlu cevap vermesine rağmen, icrasına altı ay kala, 22’nci Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Metin Ataç tarafından gerekçesiz bir şekilde iptal edildi. Bu son derece yanlış karar verilmemiş olsaydı, 2017 yılında 5’inci festival yapılmış olacaktı. Böylece sadece denizci ulusların başarıyla icra edebildikleri deniz festival geleneğini, bu kadar başarılı bir ilk örnek olmasına rağmen, kendi ellerimizle yok etmiş olduk.
Bu karar denizcilik kültürünün geniş hak kitlelerine yayılması ve sevdirilmesine büyük darbe indirdiği gibi, Türkiye’nin donanma millet işbirliği ile başardığı “Akdeniz çanağında icra edilen en büyük deniz festivaline” sahip olma prestijini de yok etti. Bu kararın bir oramiral tarafından verilmiş olması daha da acıklı oldu. O dönemde festivalin iptalinde rol alan diğer şahsiyetlerin “Deniz Kuvvetleri festival mi düzenler!” eleştirilerini de içinde bulundukları deniz kültür cehaletine bağlıyor ve geçen ayın Kiel Haftası ile geçen sene İngiltere’de icra edilen Portsmouth Festivali’nin her iki ülkenin deniz kuvvetlerinin liderlik, eşgüdüm ve işblriğinde yapılıyor olmasını hatırlatıyorum. Evet, Türkiye devleti ve halkı ile mutlaka denizcileşecektir. Bu jeopolitiğin ve bir yarımada devletinde yaşamanın bir sonucudur. MUDEF 2005 bu süreçte büyük bir ivme, görkemli bir atılım sağlayacak çapta özelliklere sahip bir ilkti.
Bu ilki başaran Türkiye ve Cumhuriyet Donanması MUDEF’i tekrar canlandırmalı ve unutulmasına izin vermemelidir. MUDEF’e Marmaris Belediyesi ve halkı da sahip çıkmalı en kısa zamanda tekrarlanması için kamuoyu oluşturulmalıdır. ☸
