Henüz soğuklar bitmedi ama bence yaza hazırlanma vakti. Bir bakmışsın sıcaklar bastırmış. Bence Güney Ege’de yeterince bahar geldi, gidip Kelebek’in hatırını sorma zamanı.
Teknemizi eğer kışın karaya çekmemişsek şimdi zamanı. İşinizi kendiniz yapmayacaksanız, bulunduğunuz yerdeki çekek yerlerinden randevu almak, becerisine, sözüne inandığınız usta ayarlamak zaman alabilir. Kışın ustaları ayarlamış, yapılması gerekenlere kendiniz bulaşmadan yaptıracak olsanız da bu yazının size de faydası olacağını tahmin ediyorum.
Kışın tozunu hortumu donatıp, bir güzel yıkayınca altından kızınızın güzelliği ortaya çıkıyor. Biraz makyaj isterseniz pasta cilayla fiberglasın okside olan yüzeyini temizlersiniz. Ben yazın da sabahları güverteyi dolaşıp havluyla silerim, güverte kuruyunca tozsuz, eğer yaptığınız seyirde güverteye serpinti yemişseniz tuzsuz, pırıl pırıl ortaya çıkar. (Çiğ toplanırsa, deniz kazazedelerine hayatta kalabilecek kadar içme suyu verebilir.) Neyse şimdi biz survivor moduna girmeyelim, önümüzdeki güzel yaza hazırlanıyoruz. Güvertedeyken teak’lerinizini de elden geçirmeniz gerekecek.
TEAK DECK
Yeni Zelanda’da yat inşasında çalışırken teak deck (tik güverte) benim uzmanlığımdı. Güverte kaplamak için kütük seçip uygun şekilde biçtirirdik. Birkaç tip vereyim: Güvertede güneş, rüzgâr, tuza açık teak’in yıpranması kaçınılmaz, ağacın tekdüze aşınması için, kullanılan ağacın damarları yüzeyde paralel görünecek şekilde yerleştirilir, verniklenecek masa vb. gibi dekoratif kısımlarda da “map” dediğimiz hareli şekil yüzeye getirip kullanılır.
Siz teknenizi aldınız ve bir değişiklik yapmayacaksanız bu bilginin faydası için geç ama elinizdeki teak’leri gidebildiğince yaşatabilmek için;
1- Süper tazyikli suyla yıkayıp, bir de üstüne sert fırçayla ovalayıp yumuşak damarları oymayın, temizlik yeşil pad’lerle yapılmalı.
2- Temizlenen teak zevkinize göre çeşitli şekillerde bitirilir; yağlarsanız, güzel görüntünün bedeli oturduğunuzda poponuzu yakacak sıcaklık.
Benim tercihim, güverte gibi yatay yüzeylerin tabii haline bırakılması, güzel gümüş gri olur. Güvertede kenardaki marginleri yağ veya vernikle bitirmek güzel border veriyor.
KROM
Bizim krom dediğimiz paslanmaz çelik aksam, üzeri parlatılmış değilse çizik ve çatlaklar paslanır. Ben doğrusu temizlik hastası, pırıltılı olmasına takılmasam da kaynak noktaları, liftin ve çarmıh gibi noktaları temizler ve ince bir çizgi gibi pas varsa mental not alırım, (şimdi akıllı telefonla fotoğrafını da kaydedersiniz) temizledikten sonra da takip ederim. Eğer aynı noktada devamlı pas oluşuyorsa altında bir çatlağı işaret ediyor olabilir.
Arma telleri bildiğimiz gibi ince teller sarılarak yapılıyor, bizim krom dediğimiz paslanmaz çelik demir ve krom alaşımı teknede kullandığımız 304 ve 316, endüstride 400 serisi gibi daha birçok “krom” paslanmaz var, alaşım içindeki karbon miktarı önemli onu daha sağlam, daha esnek, daha kırılgan yapıyor. (Benim 40 yıldır kullandığım testere dişli bıçağım var, yüksek karbon çeliği olduğundan keskinliğini koruyor ama tuzlu bırakırsam hafif paslanır.) Teknede tercih edilen daha az paslanır ve daha esnek olan 316, 304 ise daha güçlü, demir zincirinde kullanılır.
Şimdi, benim bizzat gözlemlediğim önemli olan nokta; kabaca izahı ile, eğer armadaki çarmıh telini oluşturan ince teller ve teknenin herhangi bir yerindeki saplama somun kombinasyonundaki elemanlar fabrikada aynı kaptan çıkmamışsa, 316 değil de atıyorum 317 olmuşsa, bu iki parça bir de deniz suyuna temas ediyorsa, al sana pil “elektroliz”. Eksi, artıyı yiyor. Ben eski Kelebek’in armasında ve “skeg” dümenin önündeki parçaya bağlandığı lamalardaki saplamalarda sanki kurt yemiş gibi çürümeler gördüm. (Tekne yaptıranlara tavsiyem sualtında paslanmaz kullanmayın, bronz kullanın.)
GÜVERTE
Güvertede makyajdan önemli, “life lines” vardavela telleri ve puntelleri sizi güvertede tutacak elemanlar incelenmeli. Solar paneller, seyir ışıkları ve diğer elektrikli alet edevatın bağlantı kabloları yerinde mi? Kışın bağlantılar oksitlenmiş mi? Gevşemiş mi?
Demir zinciri ne alemde? Pas durumu? (Baklaların birbirine sürttüğü kısmı kumpasla ölçersek bize gerçek ölçüyü verir, eğer teknenizin taşıması gerekenden daha incelmişse yeni zincir düşünmelisiniz, pas aşınma derecesinde değilse gayet güzel galvanizliyorlar.) Markalamalar (Ben 10 metrede bir, bulduğum yırtık bir bottan kestiğim kumaş şeritler dikerek yaptığım markalamayı en dayanıklı buldum.) Zincirliği boşaltıp gelen kum, erişte artıklarını kış uykusuna yatarken temizleyip tatlı suyla yıkamadıysanız, şimdi zamanı. Teknenizdeki zincirlikteki suyu boşaltma delikleri büyük ihtimalle tam tabanda değildir ve zincirle gelen deniz suyu tam boşalmıyordur, zinciri tuzlu suda demlenmekten kurtarmak için boşaltma deliklerinden yukarıda olacak şekilde bir platform yapın veya yaptırın.
Yelkenleri benim gibi üzerinde bıraktıysanız kontrol ediniz, şaka gibi ama bir kedi komando gibi, doğurduğu beş yavrusunu birer birer ağzında taşıyıp ana yelkenin lazy bag ucundan sokmuş ana yelken üstünde, kılıfın altında yuva yapmıştı, arkadaşlar uyandırdı, yoksa yelken basınca yavrular uçuşacaktı.
MAKİNE
Aşağı inebiliriz artık. Her ne kadar yelkenliysek, mazot fiyatlarından neredeyse marinadan yelkenle çıkacak hale gelip yelkenin yağını çıkarıyorsak da bizim sularda makinemiz başrolde. Yıllık bakımını kışlamaya girerken anlatmıştım, şimdi ona ilave, mazot tankınızı dolu bırakmış olsanız bile tanklarda kondanseden su birikebilir, ilk çalıştırmada birinci mazot filtresinde biriken suyu boşaltın. Eğer Racor filtreniz varsa altındaki cam haznesinde görürsünüz.
Eğer kuzeyde karaya çekmiş, su depolarını özel antifiriz ile kışladıysanız, temiz suyla yıkamalısınız. Tabii tuvaletler de elden geçecek, discharge hortumları sidiğin deniz suyuyla reaksiyonundan oluşan kireç taşı ile kaplanıp daraldıysa söküp döğerek boşaltırsanız mevsimin ortasında, bir de misafiriniz varsa tıkanan tuvaletle uğraşmak hiç eğlenceli değil.
İşin emniyet kısmında yangın tüpleri, işaret fişekleri, denize adam düştü durumunda kurtarma teşkilatı, can salının güncellenmesi. Ben bizim sularda can salından çok dinghy’e güvenirim. Dinghy daima şişik (benimki fiber tabanlı olduğundan zaten söndürüp katlanmaz ama söndürüp katlananlar düşünmeli) can salının denize atılabilmesi, şişmesinin garanti edilmesi bir (?) can salını inkâr etmenizi söylemiyorum yalnız bizim sularda mesafeler kısa, derken, Akdeniz’de Cebelitarık’a kadar sadece Yunanistan-İtalya ve İtalya-İspanya arasında gece aşırı seyir yapmak zorunda kalırsınız. Bot içinde de kurtarılana kadar hayatta kalabilirsiniz.
KENDİMİZİ DE HAZIRLAYALIM
Özellikle kışın hayaller kurup biraz öteye gitmek için planlar yapanlar, sadece hayalde kalmayıp zevkli bir gerçeğe dönüşmesi için teknenin yanında kendilerini de hazırlamalıdır.
Gideceğimiz yer hakkında gerçekçi bilgiler toplamak o kadar kolay değil. Elimizdeki akıllı telefon ekranında gösterdiği fotoğraflarda kadraja girmeyenleri göstermez. Gün batımı güzel de kadraj dışındaki mezbelelik ne olacak? Turistik bilgileri dikkatli toplamak gerek, oranın iyi mevsimi, festivaller, kalabalık vs.
Daha önemli olan işin seyir kısmı. Oraya sağ salim gitmemiz için seyir planı yapmalıyız. (Artık bölgenin güncel haritalarından bahsetmiyorum herkesin akıllı telefonunda akıllı haritaları var, bu akıllı haritalar üzerinde daha önce orada bulunanların notları da var.) Bize araştıracak, mevsim bilgileri, hâkim rüzgârlar, akıntılar, etaplar; işler yolunda gitmezse B planları sığınacak limanları bulmak kalıyor.
Mevsim başlamadan emercensi durumlarda nasıl hareket edeceğimiz bilgilerini de tekrar gözden geçirmekte fayda var. Sadece kendimiz için değil diğer denizcilere de yardım için.
Bu acil durumların detaylı izahını “Google amca” gayet güzel anlatır, lütfen okuyun. Yalnız üzerinde durayım; denize güzel vakit geçirmek için çıkıyoruz ama sorumluluk sahibi bir birey olarak bu kurallara titizlikle uymalıyız, çünkü bu kurallar insan hayatını kurtarmak için var. (Örneğin; “keyfimize göre havai fişek atmamalıyız” gibi. Havai işaret fişeklerinden günü geçmiş olanlar Batı dünyasında yalnız yılbaşı gecesi atılır. O gün başınızı belaya sokmayın, kimse ciddiye almaz.)
Keyifli bir yaz olsun.☸
