Mavi Kart gitti, DAU geldi. O da yetmedi revize DAU ortaya çıktı. 2 Eylül 2020 tarihli Denizcilik Atıkları Uygulaması (DAU) Genelgesi’nin 6’ncı Maddesi amatör denizciler arasında yeni tartışma ve soru işaretleri oluşmasına neden oldu.
YENİ KURAL ÖZETLE ŞÖYLE:
1- 400 GT altı ve 12 yolcu kapasitesi altı (mürettebat dâhil) özel tekneler (Genelge’de “gezi tekneleri” olarak anılıyor) “seyrüsefer esnasında” 15 günde bir atık (pis su ve çöp) vermek zorundadır.
2- 400 GT altı ve 12 ve üstü yolcu kapasiteli tekneler (yani yolcu gemileri ya da ticari yatlar) “faaliyetlerini tamamlayıp” limana döndükten sonra 48 saat içinde atık (pis su ve çöp) vermek zorundadır.
Bu genelge dört yıldır süren belirsizlikleri ortadan kaldırır, ihtiyaca yanıt verir mi? Tartışmaya açık.
İKİ SORUN – İKİ SORU
Genelgede, liman barınak ve iskelelerdeki teknolojik-lojistik olarak yetersiz atık alım tesislerinin; özellikle Gökova, Hisarönü, Göcek, Kekova gibi atık alım merkezi sayısının vahim ölçüde yetersiz olduğu bölgelerde kapasitenin geliştirilmesi konularında hiçbir somut önlem, strateji yok. Sadece “Bu konudaki şikâyetleri Bakanlık takip edecektir, önlem alacaktır” deniyor.
İkinci sorunlu konu: Pratikte aylarca limana girmeyen 12 kişi kapasitenin üstündeki özel tekneler (yasal statü olarak yolcu gemileri) ve ticari yatlar hayli belirsiz bir atık verme yükümlülüğünde ama kısa süreli (günlük ya da haftalık tur) sefer sonrası limana girme zorunluluğundaki ticari tekneler ve 12 kişi kapasite altı özel tekneler, yani özellikle amatör denizciler için katı sınırlamalar ortaya çıkıyor.
Özel tekneler için iki de soru işareti var:
1- Türkiye kıyılarında seyir için Transit Log, yeni ismi ile SİB (Seyir İzin Belgesi) almak zorunlu olmadığına göre “15 günlük süre ne zaman başladı, ne zaman bitti? Ne zaman mola verildi, denizin üstünde sıvı atık üreterek ne kadar kalındı?” gibi bir seyir süresi belirsizliği var.
2- 12 kişilik kapasite neye göre belirlenecek? 2020 sonrası verilen bağlama kütüklerinde tekne kişi sayısı belirtiliyor. 2019 ve daha eski kütüklerde belirtilmiyor. Bu durumda “CE Belgesi A Kategorisi kişi sayısına bakılır” diye bir görüş ortaya çıktı. Ama eski teknelerde CE sertifikasyonu da bulunmuyor. O zaman neye bakılacak? Bu sorunun akılcı ve basit yanıtı Özel Tekneler Yönetmeliği’nin esas alınması olabilir. Bu yönetmelikte özel tekne şöyle tanımlanıyor;
Bölüm 1, Madde 4: “Tam boyu 2.5 metreden küçük 24 metreden büyük olmayan”
Bölüm 2, Madde 7: “Özel teknelerde seyirde en çok 12 kişi bulunur.” (Yeni DAU Genelgesi’nde, “12 kişi ve fazlası, 12 kişiden az” ayrımı yapılmış. Kamu yönetimi muhtemelen bu çelişkiyi düzeltecektir.)
Eylül Ayı ortalarında bu yazı yazılana kadar yeni DAU Genelgesi’yle bağlantılı bir cezai uygulama örneği duymadık. Duyduğumuz şu; uygulama konusunda Sahil Güvenlik bir iç değerlendirme yapıyor. Bu değerlendirmede amatör denizcilerin (12 kişi altı kapasiteli özel tekneler) imkânları da hassasiyetle göz önünde bulunduruluyor. Bakalım nasıl bir uygulama yapılacak, önümüzdeki günlerde göreceğiz.
Amatör Denizciler Ne Yapmalı?
1- CİMER üstünden Çevre Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’ne kıyılarımızdaki yetersiz sıvı atık alım bölgeleri hakkında bilgi vermek, atık alım tesislerindeki hatalı uygulamaları (örneğin fahiş ücretlendirmeler, atık vermek için bağlama ücreti talebi, tesis altyapı ve teknolojisinin yetersizliği gibi) bildirmeliyiz.
2- Eğer önümüzdeki dönemde “15 gündür atık vermemişsin” diye cezai uygulama yapılırsa, bir ay içinde İdare Mahkemesi’nde iptal davası açılmalıyız. Geçmiş örneklerdeki (Muğla İdare Mahkemesi ve İzmir Bölge İdare Mahkemesi) ceza iptal gerekçelerinin yanı sıra… Teknenin kaç gün seyir dışı olduğu, bir koyda alargada bırakıldığı, iskelelerde bağlı olduğu ve bu sürede teknede yaşansa bile sıvı atıklar için karasal imkânların kullanıldığı dile getirilebilir. Kaptan beyanının aksine teknenin 16 ya da daha fazla gün “deniz üstünde-seyir halinde” olduğunu, “sıvı atık ürettiğini” kanıtlamak da kamu yönetiminin sorumluluğu olacaktır.
