Denizcilikte kurallara uymanın ve doğru uygulamalara sadık kalmanın hayati önem taşıdığını unutmamalıyız. Usule uygun davranmak bizi sadece kazalardan, karmaşadan ve her türlü tehlikeden korumakla kalmaz, denizcilik görgümüzü de ortaya koyar.
Amatör denizciliğin ciddi bir sorun alanı, yat ve özel teknelerin gerek liman gerekse seyir fenerleri disiplinine uymamasıdır. Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü (COLREG) ile uyumlu olmayan fenerler ve kural dışı değişik renkte çakarlar bu yanlış uygulamaların başında gelir. Ayrıca demirli teknelerin gündüz ve gece gösterecekleri alamet ve ışıklar da pek çok tekne tarafından kullanılmamaktadır. Bu yanlış uygulamalar son derece tehlikeli sonuçlar yaratabileceği gibi, denizcilik görgüsü çerçevesinden bakıldığında gerek tekne kaptanı gerekse tekne sahibi hakkında menfi izlenim yaratacak özelliktedirler. COLREG dışında, fazladan seyir fenerlerine ya da değişik renkte çakarlara sahip bir teknenin usturmaçayla seyir yapan bir tekne görgüsüzlüğüne eşit düzeyde sahip olduğunu söyleyebilirim.
SEYİR GÜVENLİĞİNDE FENERLERİN ROLÜ
Fazladan ışık sergilemek seyir emniyetini artırmaz, tam tersine karmaşaya yol açar. Büyük bir geminin köprü üstünde vardiyada bulunan subay veya zabit gemide radar yoksa, borda fenerlerinin durumuna, silyon feneri veya fenerleri ile yaptığı açıya bakarak çatışma rotasında olup olmadığına karar verir. Eğer karanlıkta kırmızı, yeşil, beyaz fenerler arasındaki bu açısal ilişkiyi kuramaz ise belirsizlik başlar. Pek çok kaza böyle olur. Öte yandan 12 metre üzerindeki teknelerde gösterilmesi gereken pupa fenerinin olmaması veya yanmaması büyük bir tehlikedir. Zira kıçtan yaklaşılan bir teknede sadece pupa feneri görülür. 12 metreden küçük teknelerde borda fenerleri dışında 360 dereceden görülen beyaz fenerin varlığı mecburidir. O nedenle gece seyir sırasında yandığından emin olunması gereken en önemli fener pupa ve direk cundasındaki 360 derecelik beyaz fenerdir. Boyu 12 metreden uzun olan ve borda fenerleri ile silyon ve pupa feneri yakma zorunluğu olan bazı tekneler seyir esnasında her yönden görülen demir fenerlerini yakmaktadır. Hem seyir fenerleri hem de demir fenerinin yanması ayrı bir karmaşa konusudur. Bu gibi durumlarda, örneğin çatma rotasında olan bir teknenin sizin iskelenizi gördüğü halde demirli olduğunuzu kabul ederek rotasında devam etmesi ve sonuçta çatması ile sonuçlanabilir.
BİR GÖRGÜSÜZLÜK ÖRNEĞİ: RENKLİ ÇAKARLAR
Denizlerimizde son zamanlarda, özellikle özel tekne statüsündeki guletlerde gösteriş maksadıyla yelken direkleri ve arma donanımı yapıldığını, ancak bu donanım yelken seyri maksadıyla kullanılmadığını görüyoruz. Bazı teknelerde mizana direk bumbası üzerinde yedekleme fenerleri ile pupa fenerinin yer aldığı görülüyor. Ya da pasarella altında pupa feneri monte edildiği gözlenmektedir. Bu teknelerin sörveyden nasıl geçtiği ayrı bir sorundur. Ancak yaratacakları karmaşa, kazalara neden olacak kadar büyüktür ve görgüsüzlük örneğidir.
Değişik renkli çakarlar da ayrı bir görgüsüzlüktür. Bu tip ışıkların özel teknelerde kullanılması yasaktır. Sarı çakarlı (dakikada 120’den fazla) fenerler COLREG 23. Madde’ye göre yüksek süratli hovercraft (hava yastıklı tekne) seyrinde yakılması gereken seyir fenerlerine ilaveten yakılır. Bunun dışında başka teknelerde kullanılamaz. Diğer yandan, bu tip çakarları kullanan bazı tekneler de limanda demir yerindeyken görülememe endişesi olan teknelerdir. Halbuki bu tip tekneler demir/liman fenerleri ile güverte aydınlatmalarını yaksalar bu endişe ortadan kalkar. Bazı yelkenlilerin direk tepesinde bulunan demir fenerlerinin yükseklik nedeni ile görülememe endişesi olabilir. Böyle bir durumda başta ve kıçta güverte ışıklarından bir adetinin yakılması bu endişeyi giderecektir.
YILBAŞI AĞACI GİBİ TEKNELER
Çakar fenerler sadece bizde değil, pek çok ülkede sorun yaratan bir konudur. Balıkçılar, deniz polisi ve sahil güvelik botları da bu tip çakarlı fenerleri yoğun bir şekilde kullanırlar. Bu çakarlar COLREG kuralları dışında olduğu halde yaygınlaşmaktadır. Bunun ana nedeni sayıları artan amatör denizci ve balıkçı teknelerinin varlıklarını belli etme ihtiyacıdır. Genelde acemi kaptanlar bu ışıkları yaktığında kendilerini daha güvende hissederler. Fakat belirli bir disiplin ve kural bütünlüğü içinde (örneğin renk, yakılma zamanı vb.) kullanılmadıklarından denizde karmaşa yaratırlar. Şahsen İstanbul Boğazı’nda seyir halindeyken birden çok renkli çakar donatmış, yılbaşı ağacı gibi teknelere rastladığım oldu.
LİMANDA IŞIKLANDIRMADA DOĞRU AYARLAR
Limanda ışıklandırma konusu da ayrı bir görgü alanıdır. Yanınızdaki veya rıhtımda çevrenizdeki teknelerin özellikle açık havada yemek yenen güvertesine veya köprüüstü (kokpitine) yüksek güçlü projektör tipi aydınlatma ışığınızın doğrudan vurması hoş değildir. Bu gibi rahatsızlıklara yer vermemek için bu ışıklar marinada kullanılmamalı veya ışık gücü azaltılmalıdır. Bazı teknelerin marinada zaten yasak olan çakar fenerlerini ya da limanda olduğu halde seyir fenerlerini açık unutması ise deniz görgüsünün sınırları dışındadır. Unutulmamalıdır ki, maddi güç ile en güzel, en büyük tekne satın alınabilir, ancak görgüyü satın almak mümkün değildir.☸
